Koel water, dankzij koudtapwatercirculatiesysteem met koeling in de recirculatieleiding, deel 1

Koud tapwater uit de kraan moet ook echt koud zijn. Helaas wordt water in panden vaak warmer dan we willen – zelfs weleens warmer dan 25°C. En dat vinden we niet alleen onprettig, het is ook niet toegestaan in verband met legionellagevaar. Hoe houden we water uit de kraan echt koel? Een gekoeld koudtapwatercirculatiesysteem biedt eventueel uitkomst. Er loopt momenteel een onderzoek.

Er zijn twee soorten systemen. In twee blogs zetten we deze systemen naast elkaar, inclusief de voor- en nadelen van dit systeem. In deze eerste blog leest u alles over het koudtapwatercirculatiesysteem met koeling in de recirculatieleiding.

Tapwater actief koelen: zo doet u dat

Koel tapwater uit de kraan voelt als lekker en fris. Het is niet prettig om lauw water te drinken. Bovendien mag water uit de koude kraan niet boven de 25°C komen volgens de NEN1006. Dus frisheid en legionellapreventie kunnen redenen zijn om tapwater actief te koelen.

In een koudtapwatercirculatiesysteem met koeling in de recirculatieleiding worden er deelringen gemaakt. Deze deelringen moeten worden ingeregeld.

Kenmerken van dit systeem

• De koudwaterhoofdleidingen hebben verzamelleidingaftakkingen. Langs deze aftakkingen liggen ook koudtapwatercirculatieleidingen. Het is dus een koudtapwatercirculatiesysteem met deelringen.
• Zijn er meerdere deelringen? Dan is het noodzakelijk om deze ringen in te regelen. Aan het einde van elke ring moet de watertemperatuur maximaal 25°C. zijn. Dit schrijft de wet voor. In werkelijkheid is deze temperatuur lager. Dat komt omdat de minimale temperatuur van de hoofdcirculatieleiding, die tot op de recirculatie-aansluiting op de hoofdkoudwaterleiding reikt, ook maximaal 25°C. moet zijn. Deze 25°C schrijft de NEN1006 voor en heeft te maken met legionellapreventie.
• Ons advies is het water zo koel te houden, dat het met maximaal 18°C in de koelbatterij terechtkomt. Vervolgens koelt het water verder af tot 14°C. Hiermee zit u, met een veiligheidsmarge van 10%, onder de 20°C. Dit is de legionellapreventiegrens voor de legionella anisa-bacterie. Mensen met een zwak immuunsysteem ondervinden hier grote gevolgen van.

Zo werkt het

Inregelen deelringen

Het inregelen van de deelringen gebeurt door motorbediende ventielen. Deze ventielen worden aangestuurd door een centraal regelorgaan. De motorventielen regelen in deze volgorde:

1. De flow uit de waterleidingberekening totdat de berekende temperatuur behaald is, aan het eind van de betreffende deelring.
2. De flow daalt daarna tot het niveau waarop de gewenste temperatuur in stand gehouden kan worden.
3. Er is een minimum flow. Dat is de minimale flow die nodig is om de toerengeregelde pomp nog goed te laten functioneren, gedeeld door het aantal ventielen. Alle minimum doorlaten in totaal vormen de minimaal benodigde flow over de pomp is. Deze minimale stand wordt ook geautomatiseerd ingesteld als er getapt wordt uit kranen die aangesloten zitten op aftakkingen vanaf de deelring. Dit kunt u waarnemen doordat met de flowopnemer in de koudwaterleiding een hogere volumestroom wordt gemeten dan met het motorventiel in het recirculatie-leidingdeel.

Aansluitingen, pomp en flowsensor

• Om alle leidingen gekoeld te houden, adviseren wij om alle aansluitingen tot op de muurplaat door te lussen. Zo ontstaan er meerdere kleinere deelringen omdat er een grens zit aan leidingdiameters die in wanden verwerkt kunnen worden. Daarnaast is er een maximumsnelheid voorgeschreven in wanden bij verblijfsruimten om te voldoen aan de genormaliseerde geluidseisen. Gebruik van venturi stromingsdelers raden we af: er kan geen gegarandeerde flow bepaald worden, wat gegarandeerde doorstroming in de weg staat.
• Temperatuuropnemers voor het gebouwbeheersysteem en/ of de thermometers moet u minimaal 50 cm voor de koppeling van de deelring op de circulatieverzamelleiding monteren. Alleen zo kan de voeler in het ventiel de juiste temperatuur waarnemen, omdat er geen beïnvloeding is door de temperatuur in de hoofd- of verzamelcirculatieleiding.
• Gebruik een toerengeregelde tapwatercirculatiepomp. Dat is een toerenregeling op druk, niet op basis van temperatuur. Hiermee voorkomt u dat er een grotere volumestroom en een hogere snelheid ontstaat over de nog openstaande deelringen.
• Met behulp van regeltechniek kunnen kleppen (verder) opengezet worden. Zo kunnen de toeren van de pomp omhooggaan als er hogere ruimtetemperaturen waargenomen worden.
• In de circulatieverzamelleidingen komen temperatuuropnemers die de temperatuur van het circulatiewater meten. Ongeveer in het midden, tussen twee aansluitingen van deelringen in, komt de opnemer. Daarnaast zitten er temperatuuropnemers op cruciale punten van de hoofdwaterleidingen en in deelringen. Ook deze zijn verbonden met de regeltechniek.
• Aan het begin én aan het einde van elke deelring komt een flowsensor. Deze meet het verbruik en dus de verversing in de deelring dankzij het centraal regelorgaan. Heeft er niet voldoende verversing plaatsgevonden in de deelring? Dan opent er een spuiklep die aan het eind van de deelring gemonteerd zit. Deze opent zo kort mogelijk en ververst alleen de exact benodigde waterhoeveelheid. De spuiklep aan het eind van de hoofdcirculatieleiding opent ook heel even. Dat komt omdat er altijd nog een klein stukje leiding is tussen de spuiklep aan het eind van de deelring en de aansluiting op de verzamelcirculatieleiding. En ook dat stukje moet ververst worden.

Tip: voorkom hotspots!

Voorkom altijd hotspots. Ontstaan er te veel kolonievormende eenheden legionella in het systeem? Dan kunnen de hotspots zich verspreiden door het rondpompen van het water. Dit voorkomt u door in schachten, verlaagde plafonds, de technische ruimte enzovoorts temperatuuropnemers aan te brengen. Nog belangrijker is, dat de klimaatbeheersing van het pand zo is ontworpen dat er geen te hoge ruimtetemperaturen kunnen optreden.

Voordelen van dit systeem

• Het water is gekoeld en altijd vers.
• Het systeem voorkomt legionellavorming. Er is immers altijd controle op de installatie.
• Vanwege de regeltechniek kunt u alle benodigde gegevens voor legionellabeheer registreren.

Nadelen van dit systeem

• U bent duurder uit dan met een systeem zonder koeling van het tapwater. De aanschaf-, montage-, beheer- en onderhoudsprijs is hoger dan bij deze andere systemen.
• De temperatuur van het water is niet gegarandeerd onder de 20°C gedurende het hele jaar. Water in panden dat via de dienstleiding stoomt, is al hoger is dan 25°C. Dat blijkt uit onderzoek van keuringsinstituut KWR. Bijmengen met water van 14°C is niet voldoende om te koelen. Dit is wel mogelijk met een voorraadvat kort na de watermeter.

Een tweede koudtapwatercirculatiesysteem

Er is nog een ander systeem beschikbaar: het koudtapwatercirculatiesysteem met koeling in een koelvat direct na de watermeter en een recirculatieleiding. In de tweede blog in deze reeks leest u er alles over!

Onder vermelding van –nog niet toepassen- geeft Onno Leever voor TVVL uitleg op deze systemen in de cursus leidingwaterinstallaties.

Wij helpen u graag bij het ontwerp van een koudwatercirculatiesysteem voor uw gebouw. Ook is het mogelijk ons in te schakelen voor kennisdelen, zoals een lezing of een maatwerktraining. Neem direct contact met ons op! Bel 030 293 15 15 of mail
info@leever.nl